اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) هر دو الگوها و «مکانیزمهای اجماع» نامیده میشوند و یکی از ملزومات فعلی تایید تراکنشهای انجام شده در بلاکچینهاست که بدون نیاز به نظارت نهادهای ثالث انجام میشود.
در این مقاله، ابتدا به مقایسه اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) پرداخته میشود و سپس مفاهیم و اصول پایه مربوطه و بلاکچینهایی که هر یک از آنها اتخاذ کردهاند معرفی میشود. در نهایت نیز توضیح داده شده است که چرا به باور ما الگوی اثبات سهام به مراتب بهتر از الگوی اثبات کار است.
اصول پایه و مفاهیم اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS)
زمانی که ساتوشی ناکاموتو در حال ساخت اولین رمزارز تاریخ یعنی بیتکوین بود، میبایست روشی را برای تایید تراکنشها بدون نیاز به نهاد ثالث پیدا میکرد. او با ایجاد سیستم اثبات کار (PoW) به این هدف رسید.
در اصل از مدل اثبات کار برای تعیین روش رسیدن به اجماع در بلاکچین استفاده میشود. به بیان دیگر این الگوریتم مشخص میکند که شبکه بلاکچین چطور میتواند از معتبر بودن تراکنشها و همچنین عدم خرج مجدد وجوه مصرف شده مطمئن شود.
روش اثبات کار نوع پیشرفتهای از محاسبات ریاضی به نام «رمزنگاری یا کریپتوگرافی» است. بههمین دلیل به کوینهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم «رمزارز، ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی» گفته میشود.
در رمزنگاری از معادلات ریاضی بسیار دشواری که تنها رایانههای قدرتمند توانایی حل آنها دارند استفاده میشود. هیچ معادلهای تکرار نمیشود و بههمین دلیل هر بار که معادلهای حل شود شبکه اطمینان حاصل میکند که معامله معتبر است.
بسیاری از بلاکچینهای دیگر از کد اصلی بیتکوین کپیبرداری کردهاند و بههمین دلیل از الگوی اثبات کار (PoW) استفاده میکنند. اگرچه اثبات کار یک خلاقیت فوقالعاده است اما به هیچ وجه بیعیبونقص نیست. این مدل، نه تنها به مصرف برق بالا نیاز دارد بلکه توانایی پردازش همزمان تعداد تراکنشهای آن بسیار محدود است.
در نتیجه، سایر مکانیزمهای اجماع ایجاد شدند که از مشهورترین نمونههای آن الگوی اثبات سهام (PoS) است. اثبات سهام در سال 2012 توسط دو برنامهنویس کامپیوتر به نامهای اسکات نادال و سانی کینگ ایجاد شد. بنیانگذاران این شبکه در زمان راهاندازی آن ادعا میکردند که بیتکوین و الگوی اثبات کار آن، روزانه مبلغی نزدیک به 150،000 دلار هزینهی برق نیاز دارند که این عدد، اکنون به میلیونها دلار افزایش یافته است.
بههر صورت، اولین پروژه بلاکچین که از الگوی اثبات سهام استفاده کرده است پیرکوین (Peercoin) بود. از مزایای این الگو میتوان به سیستم استخراج منصفانه و برابر، حجم تراکنشهای با مقیاسپذیری بیشتر و وابستگی کمتر به برق اشاره کرد.
در نتیجه دومین رمزارز مشهور جهان یعنی اتریوم در فرآیند تلاش برای گذار از الگوی اثبات کار به اثبات سهام قرار گرفت. بااینحال الگوی اثبات سهام اتریوم تا به امروز همچنان تایید نشده است و گروهی از متخصصان به سختی در تلاش هستند تا در سریعترین زمان ممکن این الگو را تایید کنند.
پذیرش الگوی اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS)
واضحترین نقطه شروع این بحث بررسی پذیرش الگوی الگوی اثبات کار در بلاکچین بیتکوین است. هر زمان تراکنشی به این بلاکچین ارسال میشود، تایید آن حدود 10 دقیقه طول میکشد. علاوهبراین بلاکچین بیتکوین تنها میتواند حدود 7 تراکنش در ثانیه را پردازش کند.
این مسئله باعث شد کارمزد تراکنشهای این رمزارز در مقایسه با سال 2009 که این پروژه برای اولین بار آغاز شد، افزایش قابلتوجه داشته باشد. برای مثال هزینههای معامله بیتکوین ابتدا در حدود چند دهم یک سنت بود که این شبکه را به شبکهی مفیدی برای انتقال مبالغ کوچک تبدیل میکرد. این در حالیست که هزینهها در دسامبر سال 2017 به بیش از 40 دلار در هر معامله افزایش یافت.
اگرچه این هزینهها از آن زمان تاکنون کاهش پیدا کرده است اما همچنان برای تبدیل شدن بیتکوین به گزینهی مناسبی برای سیستم پرداختهای جهانی بسیار بالاست. بیشتر این مشکلات عمدتا از محدودیت اثبات کار بلاکچین ناشی میشود.
دومین رمزارز مشهور جهان یعنی اتریوم نیز از اثبات کار استفاده میکند. نکتهی جالب اینجاست که برنامهنویسان این شبکه تغییرات کوچکی را در کد اصلی آن ایجاد کردهاند تا به این شبکه اجازه دهد تراکنشها را تنها در 16 ثانیه پردازش کند. اگرچه این شبکه همچنان سریعترین شبکه در این صنعت به حساب نمیآید اما بسیار سریعتر از 10 دقیقهای است که برای پردازش تراکنشهای بیتکوین لازم است.
بااینوجود، مشکلات مقیاسپذیری که مدل اثبات کار (PoW) برای بیتکوین ایجاد کرده است برای اتریوم نیز مشکلساز شده است. حداکثر تعداد تراکنشهایی که در هر ثانیه در بلاکچین اتریوم قابل پردازش هستند 15 تاست که باز هم بسیار کمتر از نیازهای فعلی این شبکه است. بااینحال اگرچه تاریخ معرفی الگوریتم اثبات سهام اتریوم به طور رسمی مشخص نیست اما امید است که بتواند تعداد تراکنشهایی که در هر ثانیه قابل پردازش هستند را به هزاران عدد افزایش دهد.
بلاکچینهای دیگر نیز همانند اتریوم در برخی مواقع با تغییر نوع الگوریتمی که از فرآیند تایید ترکنشها پشتیبانی میکند از نسخههای دیگر تایید اثبات کار استفاده کردهاند. بیتکوین کش و لایتکوین از بلاکچینهای پرطرفدار دیگری هستند که از الگوی اثبات کار را در خود نصب کردهاند.
از سوی دیگر در حال حاضر، برخی رمزارزهای واقعا پرطرفدار از الگوی اثبات سهام استفاده میکنند. یکی از این رمزارزها دش (Dash) است که به کاربران خود اجازه میدهد وجوه را تنها در چند ثانیه ارسال و دریافت کنند.
بلاکچین شناخته شده دیگری که از الگوی اثبات سهام استفاده میکند بلاکچین نئو (NEO) است. این پروتکل چینی قراردادهای هوشمند، از زمان معرفی خود در سال 2016 مسیر شگفتانگیزی را طی کرده است و ارزش کوینهای آن بیش از %100،000 رشد کرده است.
بدین ترتیب، حال که میدانید کدام بلاکچینهای پرطرفدار از الگوی اثبات کار و کدامیک از الگوی اثبات سهام استفاده میکنند، در ادامه به مقایسه اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) میپردازیم.
اثبات کار: تراکنشها چگونه تایید میشوند؟
همانطور که احتمالا تصور میکنید، روزانه هزاران نفر از بیتکوین، اتریوم و سایر بلاکچینهای مبتنی بر الگوی اثبات کار استفاده میکنند. در مثال زیر با استفاده از بیتکوین این مطلب توضیح داده میشود، اگرچه سایر بلاکچینهایی که الگوی اثبات کار را به کار میگیرند نیز فرآیند تقریبا یکسانی دارند.
پیش از این اشاره شد که تایید معاملات بیتکوین، 10 دقیقه زمان نیاز دارد. یعنی در هر بازه زمانی 10 دقیقهای چیزی به نام «بلوک» ایجاد میشود.
هر بلوک، تراکنشهای مختلفی در خود جای میدهد که هریک از آنها باید به صورت مستقل تایید شوند. در شبکهی بیتکوین برای دستیابی به این هدف بدون نیاز به نهاد ثالث، فردی باید از قدرت محاسباتی خود برای حل الگوریتم رمزنگاری شدهای که نام دیگر آن اثبات کار است، استفاده کند.
پس از دستیابی به این هدف نه تنها تراکنشها معتبر شناخته میشوند، بلکه روی بلاکچین عمومی نیز به نمایش در میآیند تا هر فردی بتواند آنها را مشاهده کند. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چه کسی حاضر است تنها برای تایید تراکنش بیتکوین، سختافزار رایانهای پر هزینهای خریداری و برق زیادی نیز مصرف کند.
خوب پاسخ سادهی اینجاست که افراد در ازای انجام این کار بیتکوین اضافی (یا هر رمزارز دیگری که اثبات کار آن را تایید میکند) دریافت میکنند. البته باید به این نکته مهم توجه کرد که این پاداش به هر فردی تعلق نمیگیرد. هزاران دستگاه با یکدیگر رقابت میکنند تا این الگوریتم رمزنگاری را حل کنند، بااینحال فردی که سریعتر موفق به انجام این کار شود، پاداش دریافت میکند.
یکی از بزرگترین مشکلات الگوی اثبات کار این است که نظام منصفانهای به حساب نمیآید زیرا افرادی که قدرتمندترین و گرانترین دستگاههای سختافزاری را دارند همواره بیشترین شانس برنده شدن در این رقابت و دریافت پاداشهای آن را خواهند داشت.
اگر از این مسئله بگذریم باید گفت به دلیل نحوهی ایجاد معمای رمزنگاری، تنها راه حل استفاده از روش آزمون و خطا است. اگرچه این گفته با سادهسازی زیادی همراه است اما برای درک نسبی آن میتوانید به مثال زیر توجه کنید:
- اثبات کار: مجموع ریاضی = 7+5
- پاسخ 12 است.
- هر فردی که این مسئله را پیش از همه حل کند برندهی پاداش آن خواهد شد.
- استخراجکننده یا ماینر 1 و 2 با یکدیگر بر سر حل این مسئله رقابت میکنند که نتایج آن در زیر نشان داده شده است.
استخراجکننده 1:
تلاش 1: 5+7 = 10 * نادرست*
تلاش 2: 5+7 = 13 * نادرست*
تلاش 3: 5+7 = 9 * نادرست*
استخراجکننده 2:
تلاش1: 5+7 = 17 * نادرست*
تلاش2: 5+7 = 8 * نادرست*
تلاش3: 5+7 = 12 *صحیح*
همانطور که در مثال مشاهده میکنید ماینر 2 توانست پاسخ صحیح را در تلاش سوم حدس بزند. این یعنی ماینر 2 پاداش را دریافت خواهد کرد. در جهان واقعی رایانهها میتوانند میلیونها ترکیب مختلف را در هر ثانیه حدس بزنند که بههمین دلیل به مصرف برق بالایی نیاز دارند.
بهبیان کلیتر، هرچه سختافزار قدرتمندتر باشد یا هرچه دستگاههای بیشتری داشته باشید شانس شما برای حل این معما بیشتر خواهد شد. اما به هر حال، سیستم بلاکچین فعلی، منصفانهای به حساب نمیآید.
اکنون که اطلاعات مختصری در مورد نحوهی عملکرد استخراج اتریوم، بیتکوین و سایر بلاکچینهای مبتنی بر اثبات کار به دست آوردید، در ادامه نحوهی عملکرد الگوی اثبات کار را توضیح میدهیم.
اثبات سهام: تراکنشها چگونه تایید میشوند؟
الگوی اثبات سهام برای تایید تراکنشها و دستیابی به اجماع در شبکه از فرآیند متفاوتی استفاده میکند. این سیستم همچنان از الگوریتم رمزنگاری استفاده میکند اما این مکانیزم هدف متفاوتی دارد.
اگرچه اثبات کار به ماینری که معادله پیچیدهی آن را حل کرده است پاداش میدهد اما در الگوریتم اثبات سهام فردی که بلوک بعدی را ایجاد کند براساس میزان «سهامی است که که ذخیره یا سپرده کرده است» که اصطلاحا به آن استیک میگویند. به بیان سادهتر شانس هر فرد برای ساخت بلوک بعدی بر این مبناست که چه تعداد از کوینهای بلاکچینی که قصد استخراج آن را دارد سپردهگذاری کرده است.
به بیان دقیقتر در این شبکه افراد استخراج نمیکنند بلکه در عوض «سازنده» یا اصطلاحا فورجر نامیده میشوند چرا که هیچ پاداشی برای ساخت بلوک وجود ندارد. اگرچه بیتکوین که از الگوی اثبات کار استفاده میکند در هنگام تایید هر بلوک جدید به تاییدکنندهی آن پاداش میدهد اما کسانی که در سیستم اثبات سهام نقشی ایفا میکنند تنها هزینهی انجام معامله را دریافت خواهند کرد.
تایید تراکنشها توسط فورجرها
اولا کاربری که قصد دارد فرصتی برای تایید تراکنشها داشته باشد، باید کوینهای خود را در کیف پول مشخصی قرار دهد. این کیفپول، کوینها را مسدود میکند به این معنی که از آنها به عنوان وثیقه شبکه استفاده میکند. در بیشتر بلاکچینهایی که از اثبات سهام استفاده میکنند حداقل میزان کوین برای سهامداری در این شبکه تعیین شده است.
برای مثال، برای تایید تراکش در شبکهی دش باید حداقل 1000 کوین سپردهگذاری و مسدود شود. در دورانی که این رمزارز در بالاترین قیمت خود قرار داشت – دسامبر سال 2017- و ارزش هر کوین آن بیش از 1500 دلار بود، سپردهگذاری این تعداد کوین معادل 1.5 میلیون دلار سرمایهگذاری در جهان واقعی بود.
بااینوجود، اگر فرض کنیم بتوانید حداقل کوین مورد نیاز را سپردهگذاری کنید شانس شما برای برنده شدن پاداش (کارمزد تراکنش) به درصد کل کوینهایی که شما سپردهگذاری کردهاید، بستگی دارد. برای درک بهتر این مسئله به مثال زیر نگاهی بیاندازید:
- تصمیم میگیرید برای دریافت پاداش اثبات سهام کوینهایی را سپردهگذاری کنید.
- در این بلاکچین در مجموع 1000 سکه در گردش وجود دارد.
- شما 100 کوین را خریداری و آنها را سپردهگذاری میکنید.
- بدین ترتیب شما 10% از کل کوینهای در گردش را در اختیار خود خواهید داشت.
- در نتیجه شانس شما برای برنده شدن پاداش هر معامله 10 درصد خواهد بود.
به بیان واضحتر باید اینگونه گفت که:
- در الگوریتم اثبات کار تمام ماینرها باید برای حل مجموع پیچیدهای تلاش کنند و برندهی این رقابت فردی خواهد بود که قدرتمندترین و بیشترین دستگاههای سختافزاری را داشته باشد.
- اما الگوی اثبات سهام به صورت تصادفی برندهی خود را براساس میزان سپردهگذاری افراد انتخاب میکند.
مهمترین نظریه، مکانیزم اجماع اثبات سهام این است افرادی که کوینی سپردهگذاری میکنند قصد دارند به شیوهی درستی به حفظ امنیت شبکه کمک کنند. اگر فورجر یک بلوک خاص تلاش کند این شبکه را هک کند یا تراکنشهای مشکوک را پردازش کند، تمام سپردهگذاری خود را از دست خواهد داد.
بههمین دلیل است که این الگو به خوبی عمل میکند. هرچه سهام شما بیشتر باشد سود بیشتری کسب خواهید کرد. بااینحال، اگر اقدامی علیه این شبکه انجام دهید نیز ضرر بیشتری متحمل خواهید شد.
حال که نحوه کلی فرایند و تایید تراکنشها در هر دو مکانیزم اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) را میدانید در ادامه به این موضوع پرداخته میشود که چرا ما معتقدیم، الگوی اثبات سهام به مراتب از اثبات کار بهتر است.
چرا اثبات سهام بهتر از اثبات کار است؟
به باور ما الگوی اثبات سهام به مراتب بهتر از الگوی اثبات کار است چرا که بسیاری از مشکلات اثبات کار که در زیر آمده را برطرف کرده است.
تمرکزگرایی
همانطور که گفته شد، بلاکچین اثبات کار به افرادی که دستگاههای سختافزاری قدرتمندتری داشته باشند، شانس بیشتری برای برنده شدن پاداش استخراج میدهد.
این مسئله به ایجاد سازمانهای متمرکزی منجر شده است که تلاش میکنند با خرید هزاران دستگاه رایانهای به نام ASIC که بیشترین قدرت استخراجی را تولید میکنند بیشترین شانس برنده شدن را داشته باشند. این نوع عملیات که «استخر استخراج» نامیده میشود و به افراد اجازه میدهد تا منابع خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند تا بیشترین شانس برای حل مجموع رمزنگاری داشته باشند.
در نهایت تنها چهار استخر استخراج (که اکثریت آنها در چین که تعرفه برق نسبتا ارزانی دارد مستقر هستند) بیش از 50% از کل قدرت استخراج بیتکوین را در اختیار دارند.
این شبکه یک سیستم غیرمنصفانهای است که در آن افراد عادی هیچ شانسی برای برنده شدن پاداش ندارند. تفاوت الگوی اثبات سهام نیز دقیقا در اینجا است. این الگو مانع آن میشود که گروهی از افراد خاص با یکدیگر متحد شوند و تمام سود شبکه را از آن خود کنند. در عوض افرادی که با مسدود سازی کوینهای خود به حفظ امنیت شبکه کمک میکنند به نسبت میزان سرمایهگذاری خود پاداش دریافت میکنند.
میزان مصرف برق
بلاکچینهای اثبات کار مانند بیتکوین مصرف برق بسیار بالایی نیاز دارند. علت این است که محاسبه مجموع رمزنگاری شدهای که استخراجکنندگان باید حل کنند فوقالعاده دشوار است.
پژوهشها نشان میدهد که میزان کل برق مصرفی لازم برای حفظ کارایی شبکهی بیتکوین بیش از میزان برق مصرفی 159 کشور جهان است.
این میزان مصرف برق نه تنها برای محیطزیست مضر است بلکه سرعت رشد پذیرش رمزارزها در دنیای واقعی را کاهش میدهد. چرا که قبوض برق باید با پول رایج پرداخت شوند.
از سوی دیگر الگوی اثبات سهام به حل مجموعهای بسیار پیچیده نیاز ندارد و بههمین دلیل هزینههای مصرف برق برای تایید تراکنشها نیز به مراتب کمتر است.
حمله 51%
حملهی 51% اصطلاحی است که برای توصیف حالتی ابداع شده است که در آن فرد یا گروهی بیش از 50% قدرت استخراج کل شبکه را به دست میگیرد. اگر چنین چیزی در بلاکچین مبتنی بر اثبات کار روی دهد این فرد یا گروه توانایی این را دارند که برخی بلوکهای بلاکچین را تغییر دهند. اگر این فرد مجرم باشد میتواند این بلوکها را به سود خود تغییر دهد.
یکی از نمونههای اخیر حمله 51% در بلاکچین ورج (Verge) روی داد که به هکر آن اجازه داد تا 35 میلیون کوین XVG سرقت کند. در زمان حمله ارزش این 35 میلیون کوین در جهان واقعی به 1.75 میلیون دلار میرسید.
هنگام استفاده از مکانیزم اجماع اثبات سهام تلاش برای حملهی 51% به لحاظ مالی معنایی ندارد. چرا که برای انجام این کار بازیگر بد شبکه باید به میزان 51% از کل کوینهای در گردش شبکه را سپردهگذاری کند که تنها راه آن خرید این کوینها در بازار آزاد است.
اگر فردی تلاش کند این مبلغ از کوینها را به صورت یکجا خریداری کند، ارزش واقعی این کوینها نیز افزایش خواهد یافت. در نتیجه چنین فردی مجبور خواهد بود هزینهی به مراتب بیشتری از سودی که با حملهی 51% کسب میکند، پرداخت کند. علاوهبراین زمانی که مابقی افراد حاضر در شبکه متوجه میشوند چه اتفاقی روی داده است این بازیگر بد است که تمام مبلغ سپردهگذاری شده را از دست خواهد داد.
معایب الگوی اثبات سهام؟
اولین مورد در زمان مقایسه اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) این است که این الگو به افراد ثروتمند کمک میکند تا ثروتمندتر شوند. علت این است که هرچه استطاعت مالی بیشتری برای خرید کوینهای بیشتر داشته باشند، کوینهای بیشتری سپرده میکنند.
میتوانید این مسئله را به این شکل در ذهن خود مجسم کنید. اگر پول کافی برای خرید حداقل میزان سکهی سپردهگذاری دارید (که اکثر افراد عادی توانایی انجام این کار را ندارند) در این صورت میتوانید بازدهی بسیار مطلوبی برای سرمایهگذاری خود تضمین کنید. بدین ترتیب افرادی که بیشترین پول را در اختیار دارند بیشترین شانس برنده شدن پاداش شبکه را نیز دارند که این مسئله ثروتمندان را ثروتمندتر میسازد.
بااینحال، این مسئله هیچ تفاوتی با مکانیزم اجماع اثبات کار ندارد چرا که در آنجا نیز استخراجکنندگان ثروتمند میتوانند صرفا هزاران دستگاه ASIC را خریداری کنند.
نگرانی دوم برخی افراد در مورد الگوی اثبات سهام این است که به افراد اجازه میدهد تا تراکنشها را روی زنجیرههای متعددی تایید کنند که در الگوی اثبات کار امکان انجام آن وجود ندارد. این ویژگی به این دلیل میتواند مشکلساز باشد که ممکن است هکرها بتوانند حملهای برای مصرف مجدد وجه صرف شده انجام دهند.
این حالت زمانی روی میدهد که فردی وجهی را به فردی دیگر منتقل میکند اما پیش از تایید معامله موفق میشود مجددا همان وجه را خرج کند. در شرایط عادی زمانی که سایر استخراجکنندگان شبکه متوجه انجام چنین اقدامی شوند مانع انجام آن خواهند شد. علاوهبراین الگوریتم اثبات کار نیز اجازهی انجام چنین کاری را نمیدهد چرا که به دستگاهها اجازه میدهد تنها بر روی یک زنجیره منحصربهفرد استخراج کنند و زنجیرهی متقلب رد خواهد شد.
از سوی دیگر، در الگوی اثبات سهام استخراج بر روی زنجیرههای متعدد هیچ هزینهی اضافی به سازندگان بلوک (فورجرها) تحمیل نمیکند و به همین خاطر شاید فردی بتواند وجه خرج شدهای را مجددا خرج کند که علاوهبراین به آن مشکل نبود بازدارندگی یا «nothing at stake» نیز میگویند.
نتیجهگیری
الگوریتم اثبات کار فعلی روش استخراج اتریوم، بیتکوین، دش و برخی رمزارزهای دیگر است. بااینحال تا به اینجا میبایست از مشکلات متعدد الگوریتم اثبات کار آگاهی کاملی پیدا کرده باشید. این مشکلات عبارتند از میزان بالای مصرف برق، تمرکز قدرت استخرهای استخراج و تهدید حمله 51%.
بااینحال با پیشرفت روزافزون فناوری بلاکچین بسیاری از الگوریتمهای اجماع دیگر نیز پدیدار میشوند که هریک از آنها نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند.
اترکس؛ صرافی ارزهای دیجیتال
می خواهید بهترین صرافی برای خرید و فروش ارزهای گوناگون با خدمات خودکار و درگاه بانکی را بشناسید؟ اترکس بهترین گزینه است!
اترکس، صرافی ارزهای دیجیتال با خدمات خودکار و پرداخت از طریق درگاه بانکی است. خرید و فروش ارزهای دیجیتال گوناگون به صورت سریع و امن در اترکس انجام میشود. با مزایایی نظیر سرعت، امنیت، تنوع و سهولت، اترکس بهترین گزینه برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است.
همین حالا به اترکس ملحق شوید و تجربه کار با صرافی مدرن و راحت را تجربه کنید.