این قانون در مرداد ۱۴۰۲ به تصویب رسیده، اما تاکنون به مرحله اجرا درنیامده است.
معامله‌گران رمزارز در ایران باید آماده تغییرات مهمی باشند. قانون «مالیات بر عایدی سرمایه» که در مرداد ۱۴۰۲ به تصویب رسید، به‌طور رسمی رمزارزها را در فهرست دارایی‌های مشمول مالیات قرار داده است. از صدور صورت‌حساب الکترونیکی تا ثبت دقیق تراکنش‌ها و نظارت بر حساب‌های بانکی، همه و همه نشان می‌دهد که دوران فعالیت‌های بی‌حساب و کتاب در این حوزه رو به پایان است. تا انتهای این مقاله همراه صرافی اتراکس باشید.
مالیات بر عایدی سرمایه؛ ورود رسمی رمزارزها به زیر ذره‌بین نظارت
در مرداد ماه سال ۱۴۰۲، مجلس شورای اسلامی قانونی را به تصویب رساند که با نام «مالیات بر عایدی سرمایه» شناخته می‌شود. هدف اصلی این قانون، جلوگیری از سوداگری کوتاه‌مدت و هدایت سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های پایدار و مولد و ایجاد شفافیت بیشتر در جریان مالی کشور است. لازم به ذکر است که بر اساس این قانون، هرگونه سود ناشی از خرید و فروش برخی دارایی‌ها مشمول مالیات خواهد شد؛ از املاک و خودرو تا فلزات گران‌بها، ارز و رمز ارز.
تعریف عایدی سرمایه و دامنه شمول قانون
بر اساس قانون مالیات بر عایدی سرمایه، «عایدی سرمایه» تفاوت بین قیمت فروش و قیمت خرید یک دارایی است که در زمان انتقال آن محاسبه می‌شود. این قانون فقط شامل اشخاص غیرتجاری می‌شود و معاملات تجاری یا تولیدی در چارچوب سایر مقررات مالیاتی بررسی خواهند شد.
هر چه مدت نگهداری یک دارایی بیشتر باشد، میزان مالیات آن کمتر محاسبه می‌شود؛ به‌طور مثال، اگر یک رمزارز کمتر از یک سال نزد مالک بماند، بالاترین نرخ مالیاتی (تا ۴۰ درصد) اعمال خواهد شد، اما نگهداری بیش از چهار سال می‌تواند نرخ را به حدود پنج درصد کاهش دهد. این سیاست عملاً انگیزه برای معاملات کوتاه‌مدت و پرریسک را کاهش می‌دهد و سرمایه‌گذاری بلندمدت را تشویق می‌کند.
جایگاه رمزارزها در قانون عایدی سرمایه
رمزارزها، رمزپول‌ها و سایر دارایی‌های دیجیتال به‌طور شفاف در فهرست دارایی‌های مشمول مالیات قرار گرفته‌اند. مبنای محاسبه، معادل ریالی سود حاصل از معامله است؛ حتی اگر خرید یا فروش به‌وسیله ارز خارجی یا رمزارز دیگر انجام شده باشد. این یعنی معامله‌گران باید تمامی سودهای حاصل از فروش دارایی دیجیتال خود را به ریال گزارش دهند.
شفافیت در تراکنش‌ها و الزام به ثبت الکترونیکی
یکی از اصلی‌ترین بندهای مالیات بر عایدی سرمایه، لزوم صدور صورت‌حساب الکترونیکی با کد یکتا برای تمام نقل‌وانتقالات مشمول مالیات است. لازم است بدانید که این صورت‌حساب باید شامل اطلاعات هویتی طرفین، مشخص بودن نوع دارایی، تاریخ و مبلغ معامله و جزئیات تراکنش باشد. عدم ثبت این اطلاعات می‌تواند منجر به جریمه و حتی محاسبه علی‌الرأس مالیات شود.
در حوزه رمزارزها نیز این بخش الزامی است و ثبت نشدن اطلاعات می‌تواند منجر به جریمه یا محاسبه مالیات به صورت علی‌الرأس شود. این اتفاق، مهم‌ترین گام به سمت دیجیتالی‌سازی کامل داده‌های مالی در کشور است.
نظارت مبادلات بانکی و شفافیت تراکنش‌ها
برای اجرای مؤثر این قانون، بانک مرکزی موظف است اطلاعات گردش حساب‌ها و تراکنش‌های بانکی را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد.حتی اگر حسابی متعلق به یک فرد غیرتجاری باشد اگر مجموع واریز و برداشت آن در یک سال بیش از سقف مشخص (مثلاً ۳ میلیارد تومان) باشد، به‌عنوان حساب تجاری شناخته خواهد شد. این بند، فعالان حوزه رمزارز با حجم تراکنش بالا را به‌طور مستقیم تحت نظارت مالیاتی قرار می‌دهد.
علاوه بر این، تمامی درگاه‌های پرداخت و کیف‌پول‌های دیجیتال داخلی نیز ملزم به ارائه اطلاعات کاربران به نهادهای نظارتی هستند.
معافیت‌ها و استثناهای قانون مالیات بر عایدی سرمایه
برای جلوگیری از فشار بر سرمایه‌گذاران خرد، برخی معافیت‌ها پیش‌بینی شده است. استفاده شخصی یا خانوادگی از رمزارز با مبالغ محدود مشمول مالیات نیست. قانون برای کاهش فشار بر سرمایه‌گذاران خرد، معافیت‌هایی را در نظر گرفته است:
- استفاده شخصی یا خانوادگی از رمزارز با مبالغ محدود، مشمول مالیات نخواهد شد.
- دارایی‌های دیجیتالی خریداری‌شده پیش از تاریخ اجرای قانون، تنها بابت سود فروش بعد از اجرای قانون مالیات‌پذیر خواهند بود.
- رمزارز استخراج‌شده با مجوز رسمی در زمان تولید مشمول مالیات نیست، اما سود حاصل از فروش آن تحت پوشش قانون قرار دارد.
اجرای مؤثر قانون عایدی سرمایه
اجرای صحیح و دقیق این قانون در حوزه رمزارزها با موانعی همراه است؛ نبود صرافی‌های داخلی با چارچوب قانونی مشخص، استفاده کاربران از پلتفرم‌های خارجی و کیف‌پول‌های ناشناس، و فعالیت در بازارهای غیرمتمرکز (DeFi) از جمله موانع اصلی هستند. با وجود این، مسیر قانون‌گذاری نشان می‌دهد که رویکرد رسمی‌سازی و شفاف‌سازی بازار رمزارز در آینده ادامه‌دار خواهد بود.
سؤالات متداول (FAQ)
مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که بر سود حاصل از فروش دارایی‌ها، مانند املاک، خودرو، فلزات گران‌بها، ارز و رمزارزها، از اشخاص غیرتجاری اخذ می‌شود.
آیا معاملات رمزارز شامل این قانون می‌شود؟
بله، تمامی معاملات رمزارزها، رمزپول‌ها و دارایی‌های دیجیتال مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند.
نرخ مالیات برای رمزارزها چقدر است؟
بسته به مدت نگهداری دارایی، بین ۵ تا ۴۰ درصد متغیر است؛ نگهداری کوتاه‌مدت بیشترین نرخ را دارد.
آیا استفاده شخصی از رمزارز هم مشمول مالیات است؟
خیر، استفاده شخصی یا خانوادگی با مبالغ محدود از این مالیات معاف است.
چگونه باید معاملات رمزارز را گزارش داد؟
از طریق صدور صورت‌حساب الکترونیکی دارای کد یکتا و ثبت اطلاعات در سامانه سازمان امور مالیاتی.
حساب بانکی با تراکنش بالا چه وضعیتی دارد؟
اگر مجموع واریز و برداشت سالانه حساب از سقف تعیین‌شده عبور کند، به‌عنوان حساب تجاری شناخته می‌شود و مشمول بررسی مالیاتی خواهد شد.
