با توجه به رونق بازار ارز دیجیتال در ۲۰۲۴ بسیاری از افراد به استیکینگ روی آورده‌اند؛ اما استیکینگ چیست؟ تصور کنید که شما به بانک مقداری ارز می‌دهید تا برایتان نگهداری کرده و هر ماه درصدی از سود آن را به شما بدهد، در ازای این سود، بانک از شما می‌خواهد در فرآیند اعتبارسنجی کاربران به آن کمک کنید. این ساده‌ترین تعریف از استیکینگ است که در این مطلب از وبلاگ اتراکس بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.
استیکینگ چیست؟
استیکینگ فرآیندی رمزارزی است که به مشارکت‌کنندگان شبکه امکان می‌دهد با قفل کردن توکن‌های خود در کیف پول‌ها، پاداش کسب کنند. این توکن‌ها برای اعتبارسنجی تراکنش‌های شبکه یا تأمین نقدینگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. استیکینگ در شبکه‌هایی که از الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند، اجرا می‌شود. در این مکانیزم، اجماع از طریق اعتبارسنج‌ها حاصل می‌شود؛ شرکت‌کنندگانی که دارایی‌های خود را به اشتراک می‌گذارند و تراکنش‌ها را تأیید و صحت آنها را تضمین می‌کنند.
برای تبدیل‌شدن به یک اعتبارسنج، شرکت‌کنندگان باید حداقل مقدار مشخصی از ارز دیجیتال شبکه را در کیف پول خود قفل کنند. این اقدام آنها را واجد شرایط دریافت پاداش برای دارایی‌های استیک‌شده می‌کند و انگیزه‌ای برای مشارکت در امنیت و عملکرد شبکه فراهم می‌آورد.
فرآیند استیکینگ چه زمانی آغاز می‌شود؟
استیکینگ زمانی شروع می‌شود که اعتبارسنج‌ها نرم‌افزار خود را راه‌اندازی کرده و اطمینان حاصل کنند که سیستم‌های آنها ایمن و به‌روز است. پس از این مرحله، آنها به‌صورت تصادفی توسط الگوریتم شبکه برای اعتبارسنجی بلوک‌های تراکنش انتخاب می‌شوند.
از آنجا که اعتبارسنج‌ها منفعت مستقیمی در موفقیت شبکه دارند، استیکینگ رفتار مسئولانه و ایمن را ترویج داده و به پایداری بلاک‌چین کمک می‌کند. سرمایه سهام‌شده به‌عنوان یک سپرده تضمینی عمل می‌کند که در صورت رفتار غیراخلاقی یا ناصادقانه اعتبارسنج، در معرض خطر از دست رفتن قرار می‌گیرد. این مکانیسم، تعهد اعتبارسنج‌ها را به عمل صادقانه و همکاری در جهت منافع شبکه تقویت می‌کند، زیرا تخلف می‌تواند به زیان مالی قابل توجهی منجر شود.
استیکینگ چگونه کار می‌کند؟
استیکینگ به دارندگان ارز دیجیتال امکان می‌دهد با قفل کردن دارایی‌های خود در یک کیف پول مخصوص، سود کسب کنند. این فرآیند شبیه به یک حساب پس‌انداز است که پول در آن تا زمانی که باقی بماند، بهره تولید می‌کند. میزان بازدهی در استیکینگ به مقدار ارز استیک‌شده و مدت زمان تعهد بستگی دارد.
برای شروع استیکینگ، ابتدا باید یک کیف پول استیکینگ مناسب برای پروژه موردنظر راه‌اندازی کنید. نکته مهم این است که در طول فرآیند استیکینگ، دارایی‌ها “تفویض” می‌شوند، به این معنی که در کیف پول شما باقی می‌مانند و به‌طور فیزیکی منتقل نمی‌شوند. با تفویض اختیار، کنترل دارایی‌های خود را حفظ می‌کنید و همزمان به امنیت و عملکرد شبکه کمک می‌کنید.
این فرآیند را می‌توانید به دو روش انجام دهید:
۱. اجرای گره اعتبارسنجی شخصی برای مشارکت مستقیم در شبکه.
۲. نگهداری دارایی‌ها در کیف پول ارائه‌دهندگان خدمات استیکینگ.
آیا می‌توان همه ارزهای دیجیتال را استیک کرد؟
همه ارزهای دیجیتال قابلیت استیکینگ را ارائه نمی‌دهند. این ویژگی معمولاً محدود به ارزهایی است که از الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) یا مکانیسم‌های مشابه استفاده می‌کنند. ارزهای مبتنی بر اثبات کار (PoW) مانند بیت‌کوین نمی‌توانند استیک شوند، زیرا در این مدل، اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلوک از طریق فرآیند استخراج انجام می‌شود.
استیکینگ به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مهم در پروتکل‌های بلاک‌چین برای افزایش امنیت شبکه و پاداش دادن به مشارکت‌کنندگان اجرا می‌شود. ارزهایی مانند Ethereum 2.0 ،Cardano و Tezos نمونه‌های برجسته‌ای هستند که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند. کاربران می‌توانند سکه‌های خود را در کیف پول‌های سازگار با شبکه مربوطه واریز کرده و از طریق شرکت در فرآیند اعتبارسنجی بلوک‌ها، پاداش‌هایی (جوایز استیکینگ) دریافت کنند.
هر پروژه بلاک‌چین قوانین خاصی برای استیکینگ دارد، از جمله:
- حداقل مقدار سکه‌ای که باید برای استیکینگ قفل شود.
- دوره نگهداری که در آن دارایی قفل می‌ماند.
برای تسهیل مشارکت کاربران با دارایی‌های کمتر، استخرهای استیکینگ وجود دارند که به کاربران امکان می‌دهند با جمع‌آوری سرمایه‌های خود، شانس بیشتری برای دریافت پاداش‌های منظم داشته باشند. این فرآیند نه تنها به امنیت شبکه کمک می‌کند، بلکه جامعه کاربران را به مشارکت فعال تشویق می‌کند.
نمونه‌هایی از ارزهای قابل استیکینگ
- اتریوم لایه ۲: با انتقال به نسخه جدید، سرمایه‌گذاران می‌توانند سکه‌های اتریوم خود را برای افزایش امنیت و عملکرد شبکه استیک کنند و در عین حال پاداش کسب کنند.
- کاردانو: دارندگان ADA می‌توانند با استیکینگ در شبکه، به یکپارچگی آن کمک کرده و پاداش‌هایی به صورت ADA دریافت کنند. این قابلیت، Cardano را برای سرمایه‌گذاران بلندمدت جذاب کرده است.
- تزوس: کاربران می‌توانند به‌عنوان “Bakers” در شبکه مشارکت کنند و از طریق استیکینگ به توسعه و امنیت بلاک‌چین کمک کنند.
- پولکادات: استیکینگ DOT به تقویت امنیت شبکه کمک می‌کند، شبکه‌ای که هدف آن ایجاد قابلیت همکاری بین بلاک‌چین‌های مختلف است.
- الگورند: با مکانیزم Pure Proof of Stake، الگورند موانع ورود را کاهش داده و استیکینگ را برای کاربران کارآمدتر کرده است.
روش‌های مختلف استیکینگ ارز دیجیتال
- استیکینگ انفرادی (Self-Staking): در این روش، اعتبارسنج شخصاً ارز دیجیتال خود را استیک می‌کند و کنترل کامل بر فرآیند و دارایی‌ها دارد. این روش نیازمند تخصص فنی و تجهیزات مناسب است.
- استیکینگ تفویض‌شده (Delegated Staking): کاربر دارایی‌های خود را به یک اعتبارسنج واگذار می‌کند تا از طرف او استیک کند. این روش نیازمند اعتماد به اعتبارسنج است، زیرا کنترل مستقیم دارایی‌ها در اختیار کاربر باقی نمی‌ماند.
- استیکینگ اشتراکی (Pooled Staking): کاربران دارایی‌های خود را به یک استخر استیکینگ واگذار می‌کنند. این روش امکان مشارکت با مبالغ کمتر را فراهم می‌کند، اما به اعتماد به اپراتور استخر و تصمیمات او نیاز دارد.
- استیکینگ به‌عنوان یک سرویس (Staking as a Service): در این مدل، کاربران از طریق صرافی‌های متمرکز (CEX) دارایی‌های خود را استیک می‌کنند. صرافی مدیریت استراتژی استیکینگ و نگهداری از دارایی‌ها را بر عهده دارد. این روش نیز نیازمند اعتماد به صرافی است، زیرا کنترل دارایی‌ها به صرافی سپرده می‌شود.
