بازارساز خودکار (AMM) چه نقشی در بازار کریپتوکارنسی‌ها دارد؟

بازارساز خودکار (AMM) را می‌توان رباتی در نظر گرفت که همیشه تمایل دارد قیمت بین دو دارایی را به شما اعلام کند. برخی از آن‌ها مثل Uniswap از فرمول‌های ساده‌ای و برخی نیز مانند Curve Balancer و سایرین از فرمول‌های پیچیده‌تر استفاده می‌کنند.

با استفاده از بازارساز خودکار (AMM) نه‌تنها می‌توان بدون اعتماد معامله کرد، بلکه با تامین نقدشوندگی توسط یک استخر نقدینگی، می‌توان به یک خانه تبدیل شوید. اصولاً چنین چیزی به هر شخصی امکان می‌دهد که در یک صرافی تبدیل به بازارساز شده و از تامین نقدینگی، کارمزد دریافت کند.

AMMها به‌دلیل کاربری آسان در فضای DeFi جایگاه خود را پیدا کرده‌اند. چنین بازارساز غیرمتمرکزی بخشی از ذات چشم‌انداز کریپتوهاست.

مقدمه

گرایش بسیار زیادی برای اتریوم و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند زنجیره هوشمند باینننس در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) ایجاد شده است. کشت سود (Yield farming) نیز به عنوان روشی محبوب برای توزیع توکن محسوب می‌شود. BTC توکنی‌شده در اتریوم در حال رشد است و وام‌های فلش نیز در حال رونق گرفتن هستند.

پروتکل‌های بازارسازی خودکار نظیر Uniswap مرتباً با مقادیر رقابتی، نقدشوندگی بالا و افزایش تعداد کاربران همراه هستند.

اما چنین مبادلاتی چگونه انجام می‌شوند؟ چرا بازارسازی جدیدترین فودکوین‌ها (food coin) بسیار سریع و آسان است؟ آیا AMMها واقعاً می‌توانند با دفاتر سفارش صرافی‌های سابق رقابت کنند؟

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

بازارساز خودکار (AMM) نوعی پروتکل مبادله غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها به رابطه‌ای ریاضی متکی است. در این روش به‌جای استفاده از دفتر سفارش همانند مبادلات سابق، دارایی‌ها مطابق الگوریتم قیمت‌گذاری، ارزش‌گذاری می‌شوند.

این فرمول برای هر پروتکل متفاوت است. مثلاً Uniswap از فرمول x*y=k استفاده می‌کند؛ که در آن x مقدار یک توکن در استخر نقدینگی و y مقدار توکن دیگر است. در این رابطه k ثابت عددی و به‌ معنی نقدینگی کلی استخر است که همیشه باید ثابت باشد. سایر AMMها از روابط دیگری با توجه به کاربردشان استفاده می‌کنند. شباهت همه این روابط اینجاست که قیمت‌ها به‌ وسیله الگوریتم تعیین می‌شود.

بازارسازی سنتی معمولاً با شرکت‌های دارای منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده سروکار دارد. بازارسازان به شما کمک می‌کنند تا قیمت و bid-ask spread مناسب را در دفتر سفارش صرافی به دست آورید. بازارسازهای خودکار این فرایند را غیرمتمرکز کرده و اصولاً به هر شخصی اجازه می‌دهند بازاری را روی بلاکچین ایجاد کند.

بازارساز خودکار (AMM) چگونه کار می‌کند؟

یک AMM همانند یک دفتر سفارش صرافی عمل می‌کند که در آن مثل ETH/DAI جفت‌های معاملاتی وجود دارند. اما برای انجام معامله نیازی به داشتن طرف مقابل (معامله‌کننده‌ دیگر) ندارید. درعوض، با قراردادی هوشمند معامله می‌کنید که بازار را برای شما «می‌سازد».

در صرافی غیرمتمرکزی نظیر Binance DEX معاملات مستقیماً بین کیف‌های پول کاربری انجام می‌شوند. چنانچه در بایننس، BNB را برای BUSD بفروشید، شخصی در طرف دیگر معامله هست که BNB را با BUSD خودش می‌خرد. می‌توان چنین معامله‌ای را تراکنش همتا به همتا (P2P) نامید.

در مقابل، می‌توان بازارساز خودکار (AMM) را به‌عنوان همتا به قرارداد (P2C) در نظر گرفت. بنابراین نیازی به طرف مقابل به مفهوم سنتی آن نیست؛ زیرا معاملات بین کاربران و قراردادها انجام می‌شوند. از آنجا که هیچ دفتر سفارشی وجود ندارد، سفارشی نیز در AMM نیست. در عوض، قیمت دریافتی برای دارایی که می‌خواهید بخرید یا بفروشید با فرمول تعیین می‌شود. هر چند ممکن است برخی از طرح‌های AMM آتی با این محدودیت مقابله کنند.

نقدشوندگی در قرارداد هوشمند همچنان باید توسط کاربران تأمین شود که تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) نامیده می‌شوند.

استخر نقدینگی چیست؟

تأمین‌کنندگان نقدشوندگی (LPs) وجوهی را به استخرهای نقدینگی می‌افزایند. می‌توان استخر نقدینگی را مانند انبوهی از سرمایه تصور کرد که معامله‌گران می‌توانند با آن معامله کنند. به‌ازای تأمین نقدینگی به پروتکل، LPها از معاملاتی که در استخر انجام می‌شود، کارمزد می‌گیرند. در مثال یونی‌سوآپ، LPها ارزشی معادل دو توکن فرضاً 50 درصد ETH و 50 درصد DAI را به استخر ETH/DAI واریز می‌کنند.

آیا هر شخصی می‌تواند یک بازارساز شود؟

اضافه کردن وجوه به استخر نقدینگی بسیار آسان است. پاداش‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شوند؛ برای مثال، Uniswap v2 از معامله‌گران 0.3 درصد کارمزد می‌گیرد که مستقیماً به LPها می‌رسد. سایر پلتفرم‌ها یا فورک‌ها ممکن است برای جذب بیشتر تأمین‌کنندگان نقدینگی به استخر خود، کارمزد کمتری دریافت کنند.

چرا جذب نقدینگی اهمیت دارد؟

به‌ علت نحوه کار بازارساز خودکار (AMM) هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، برای سفارش‌های بزرگ ممکن است اسلیپج (slippage) کمتری ایجاد شود و همین عامل به نوبه خود ممکن است حجم بیشتری را برای پلتفرم جذب کند.

مسائل مربوط به اسلیپج در طرح‌های AMM مختلف، متفاوت هستند. اما آن را باید قطعاً به خاطر سپرد. باید توجه کرد که قیمت‌گذاری به‌وسیله یک الگوریتم تعیین می‌شود. به بیان ساده، به این‌صورت مشخص می‌شود که نسبت بین توکن‌ها پس از معامله در استخر نقدینگی چقدر است. اگر نسبت با حاشیه‌ی زیادی تغییر کند، اسلیپِج زیادی وجود خواهد داشت.

برای اینکه بیشتر به این‌ موضوع بپردازیم، فرض کنید می‌خواستید تمام ETH را در استخر ETH/DAI در Uniswap بخرید. خوب نتوانستید!

برای هر اتر اضافی باید پریمیوم بیشتر و بیشتری به صورت تصاعدی بپردازید. اما هرگز نمی‌توانید همه آن را از استخر خریداری کنید. چرا؟ بخاطر رابطه x*y=k.

اگر x یا y صفر باشد، به این معنی است که ETH یا DAI در استخر صفر است و لذا معامله مفهومی ندارد.

اما این کل مسأله AMMها و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام تأمین نقدینگی به AMMها باید به ضرر ناپایدار نیز توجه کرد. 

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار (impermanent loss) هنگامی رخ می‌دهد که نسبت قیمت توکن‌های واریز شده پس از واریز در استخر تغییر کند. هرچه این تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار بزرگتر خواهد بود. به این علت است که AMMها با جفت توکن‌های دارای ارزش مشابه، مانند استیبل‌کوین‌ها یا توکن‌های بسته‌بندی‌شده (wrapped tokens) بهترین کارکرد را دارند. چنانچه نسبت قیمت بین جفت‌ها در محدوده نسبتاً کوچکی باقی بماند، ضرر ناپایدار نیز ناچیز خواهد بود.

از سوی دیگر، اگر نسبت فوق بسیار تغییر کند، شاید بهتر باشد تأمین‌کنندگان نقدینگی به‌جای اضافه کردن وجوه به یک استخر، توکن‌ها را نگه دارند. با وجود این، استخرهای Uniswap نظیر ETH/DAI که کاملاً در معرض ضررهای ناپایدار هستند، به‌لطف کارمزدهای معاملاتی سودآور بوده‌اند.

طبق آنچه گفته شد، ضرر ناپایدار عنوان خوبی برای این پدیده نیست. «ناپایدار» فرض را بر این می‌گذارد که اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا واریز شده‌اند، برگردانده شوند، ضرر کاهش می‌یابد. اما چنانچه وجوه خود را با نسبت قیمتی متفاوت نسبت‌به زمان واریز، برداشت کنید ضررها بسیار پایدار خواهند بود. در پاره‌ای موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است زیان‌ها را کاهش دهند اما همچنان توجه به ریسک اهمیت دارد.

هنگام واریز وجوه به بازارساز خودکار (AMM) مراقب باشید و از درک پیامدهای ضرر ناپایدار مطمئن شوید.

سخن پایانی

بازارساز خودکار (AMM) عامل مهمی در فضای DeFi هستند. آن‌ها این امکان را برای افراد فراهم می‌کنند تا بازارها را به‌ طور یکپارچه و کارآمد ایجاد کنند. اگر چه در مقایسه با دفاتر سفارش صرافی، محدودیت‌های نیز دارند اما نوآوری‌هایی که در کریپتو ایجاد کرده‌اند، بسیار ارزشمند هستند.

AMMها هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند. AMMهایی که امروزه می‌شناسیم و استفاده می‌کنیم نظیر Uniswap ،Curve و PancakeSwap از نظر طراحی مطلوب هستند اما از لحاظ ویژگی‌ها محدودیت دارند. احتمالاً در آینده طرح‌های نوآورانه‌ AMM بیشتری به وجود خواهند آمد. چنین طرح‌هایی باید به کارمزدها و اختلافات کمتر و نقدشوندگی بهتر برای هر کاربر DeFi منجر شوند.

اترکس؛ صرافی ارزهای دیجیتال

می خواهید بهترین صرافی برای خرید و فروش ارزهای گوناگون با خدمات خودکار و درگاه بانکی را بشناسید؟ اترکس بهترین گزینه است!

اترکس، صرافی ارزهای دیجیتال با خدمات خودکار و پرداخت از طریق درگاه بانکی است. خرید و فروش ارزهای دیجیتال گوناگون به صورت سریع و امن در اترکس انجام می‌شود. با مزایایی نظیر سرعت، امنیت، تنوع و سهولت، اترکس بهترین گزینه برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است.

همین حالا به اترکس ملحق شوید و تجربه کار با صرافی مدرن و راحت را تجربه کنید.