به طور خلاصه ریسک مالی در ارزهای دیجیتال مانند هر بازاری، خطر از دست دادن پول یا دارایی‌های ارزشمند دیجیتال است. با توجه به اینکه ریسک در بازارهای مالی احتمال از دست دادن مقدار پولی است که سرمایه‌گذاری می‌شود، بنابراین نباید، صرفا ریسک را معادل ضرر شناسایی شده تلقی کرد.
به عبارت دیگر بسیاری از خدمات یا تراکنش‌های مالی ذاتاً ریسک زیان دارند و این همان چیزی است که ما آن را ریسک مالی می‌نامیم. در مجموع ریسک در موضوعات مختلفی نظیر بازارهای مالی، مدیریت بازرگانی و نهادهای حاکمیتی وجود دارد.
فرآیند ارزیابی و مقابله با ریسک‌های مالی را مدیریت ریسک می‌نامند. اما قبل از آنکه به بحث مدیریت ریسک در بازار ارز دیجیتال بپردازیم، باید از ریسک مالی در ارزهای دیجیتال و انواع مختلفش یک شناخت اولیه داشته باشیم.
روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی و تعریف ریسک‌های مالی وجود دارد. نمونه‌های مهم ریسک شامل ریسک سرمایه‌گذاری، ریسک عملیاتی، ریسک انطباق و ریسک سیستمی می‌شود.
انواع ریسک مالی در ارزهای دیجیتال
همانطور که گفته شد، روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی ریسک مالی در ارزهای دیجیتال وجود دارد.در این مقاله از بلاگ اتراکس مروری کوتاه بر ریسک‌های سرمایه‌گذاری، ریسک‌های عملیاتی، ریسک انطباق و ریسک‌های سیستمی دارد.
ریسک سرمایه‌گذاری
همانطور که از نامش پیداست، ریسک‌های سرمایه‌گذاری به مواردی مربوط می‌شود که به سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تجاری مربوطند. انواع مختلفی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری وجود دارند، اما اکثر آنها، به نوسان قیمت‌های بازار مربوطند. بنابراین، ریسک‌های بازار، نقدشوندگی و اعتباری در این دسته قرار می‌گیرد.
ریسک بازار
ریسک بازار با نوسان قیمت دارایی رابطه دارد. برای مثال، اگر رامین بیت‌کوین بخرد، در معرض ریسک بازار قرار می‌گیرد زیرا نوسانات قیمتی ممکن است باعث کاهش قیمت و ارزش سرمایه‌گذاری او شود.
حال برای مدیریت ریسک بازار باید دانست که اگر قیمت بیت‌کوین برخلاف تحلیل و سرمایه‌گذاری رامین کاهش یابد، ضرر او چقدر خواهد بود. گام بعدی طراحی یک استراتژی است که نحوه واکنش رامین به حرکات بازار را تعیین می‌کند.
سرمایه‌گذاران معمولاً با ریسک‌های مستقیم و غیرمستقیم بازار مواجه هستند. ریسک مستقیم بازار ضرری است که معامله‌گر به سبب تغییر نامطلوب قیمت دارایی دچارش می‌شود. مثال قبلی ریسک مستقیم بازار را نشان می‌دهد (رامین بیت‌کوین را قبل از کاهش قیمت خریده است).
از سوی دیگر ریسک غیرمستقیم بازار به دارایی‌هایی مربوط می‌شود که ریسک ثانویه یا فرعی دارد. ریسک نرخ بهره در بازارهای سهام اغلب به شکل غیرمستقیم روی قیمت سهام تأثیر می‌گذارد و آن را به یک ریسک غیرمستقیم تبدیل می‌کند.
مثلاً اگر بابک سهام یک شرکت را بخرد، دارایی‌هایش به طور غیرمستقیم تحت تأثیر نوسان نرخ بهره قرار می‌گیرد. این شرکت به دلیل افزایش نرخ بهره نمی‌تواند توسعه یابد یا حداقل سودآوری آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. همچنین نرخ بالای بهره، سرمایه‌گذاران را تشویق به فروش سهام می‌کند.
شایان ذکر است که نرخ بهره به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بر بازارهای مالی تأثیر می‌گذارد. اگرچه نرخ‌های فوق به شکل غیرمستقیم بر سهام تأثیر می‌گذارند، اما تأثیر مستقیمی روی اوراق بهادار با درآمد ثابت دارند. از اینرو ریسک نرخ بهره با توجه به دارایی، یک ریسک مستقیم یا غیرمستقیم تلقی می‌شود.
ریسک نقدشوندگی
ریسک نقدشوندگی به وضعیتی گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران برای خرید و فروش لحظه‌ای یک دارایی و اجتناب از تغییر شدید قیمت با مشکل مواجه می‌شوند.
مثلاً تصور کنید که رامین 1000 واحد از یک رمزارز را به قیمت هر کدام 10 دلار خریده است. فرض کنیم قیمت فوق پس از چند ماه ثابت می‌ماند و رمزارز مذکور هنوز در حدود 10 دلار معامله می‌شود.
اگر ارز خریداری شده، پررونق باشد و حجم معاملات بالایی داشته باشد، خریداران زیادی برای رمزارز 10 دلاری او حاضر هستند. اما اگر رمزارز او، چنین شرایطی نداشته باشد، چه بسا ناچار باشد برای فروش آن، به قیمت‌های زیر 10 دلار فکر کند. زیرا خریدار کمی وجود دارد.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری خطر از دست دادن پول وام‌دهنده به دلیل قصور طرف مقابل است. مثلاً اگر بابک از رامین پول قرض کند، رامین با ریسک اعتباری مواجه است. به عبارت دیگر این احتمال وجود دارد که بابک پول او را ندهد. اگر بابک در پرداخت بدهی قصور کند، رامین پولش را از دست می‌دهد.
اگر از یک منظر گسترده‌تر به موضوع نگاه کنیم، اگر ریسک اعتباری یک کشور به سطوح غیرمنطقی برسد، بحران اقتصادی رخ می‌دهد. بدترین بحران مالی 90 سال گذشته تا حدی به دلیل گسترش ریسک اعتباری جهانی اتفاق افتاده است.
در آن زمان بانک‌های ایالات متحده میلیون‌ها معامله با شرکای خود انجام دادند. زمانی که شرکت خدماتی «برادران لمن» در انجام تعهداتش قصور کرد، ریسک اعتباری به سرعت در جهان گسترش یافت و یک بحران مالی ایجاد کرد و در نهایت به «رکود بزرگ» آمریکا منجر شد.
ریسک عملیاتی
ریسک عملیاتی ناشی از شکست فرآیندها، سیستم‌ها یا رویه‌های داخلی است که زیان مالی در پی دارند. این شکست‌ها اغلب به دلیل اشتباهات تصادفی و سهوی انسان‌ها یا کلاه‌برداری‌های تعمدی روی می‌دهد. این دسته می‌تواند یکی از شایع‌ترین ریسک مالی در ارزهای دیجیتال باشد.
برای آنکه ریسک‌های عملیاتی کاسته شود، هر شرکت باید حسابرسی‌های امنیتی و دوره‌ای انجام دهد و رویه‌های قوی و مدیریت داخلی موثری اتخاذ کند.
بارها پیش آمده است که کارمندانی که به درستی مدیریت نشده‌اند، معاملات غیرمجازی را با وجوه شرکت انجام داده‌اند.
ممکن است شکست‌های عملیاتی در نتیجه رویدادهای خارجی مانند زلزله، رعد و برق و سایر بلایای طبیعی باشد که غیرمستقیم روی عملکرد یک شرکت تأثیر می‌گذارد.
ریسک انطباق
چنانچه یک شرکت یا موسسه، قوانین و مقررات حوزه قضایی را رعایت نکند، دچار ریسک انطباق (Compliance risk) می‌شود. برای جلوگیری از چنین ریسک‌هایی بسیاری شرکت‌ها رویه‌های خاصی مانند «مبارزه با پول‌شویی (AML)» و «احراز هویت (KYC)» را اتخاذ می‌کنند.
اگر ارائه‌دهنده خدمات یا شرکت فوق از قوانین حوزه مربوطه پیروی نکند، تعطیل می‌شود و احتمالا با مجازات‌های جدی مواجه می‌شود. بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها به دلیل عدم رعایت قوانین (مانند فعالیت بدون مجوز معتبر) با شکایت و تحریم مواجه می‌شوند.
ریسک سیستمی
ریسک سیستمی به احتمال وقوع یک رویداد خاص و عواقب نامطلوبش در یک بازار یا صنعت خاص اشاره دارد. مثلاً فروپاشی شرکت خدماتی «برادران لمن» در سال 2008 سبب بروز یک بحران مالی جدی در ایالات متحده شد و در نهایت بر بسیاری از کشورها تأثیر گذاشت.
چنین به نظر می‌رسد که ریسک‌های سیستمی ناشی از همبستگی قوی بین شرکت‌هایی است که در یک صنعت مشترک فعالیت دارند. چنانچه شرکت خدماتی «برادران لمن» تا این حد به کل سیستم مالی آمریکا نفوذ نکرده بود، ورشکستگی آن تاثیرات کمتری داشت.
راه ساده برای به خاطر سپردن مفهوم ریسک سیستمی این است که بازی دومینو را تصور کنید، در این بازی یک قطعه می‌افتد و باعث سقوط سایر قطعات می‌شود.
شایان ذکر است که صنعت فلزات گرانبها پس از بحران مالی سال 2008 رشد قابل‌توجهی داشت. از این رو تنوع‌بخشی یکی از راه‌های کاهش ریسک سیستمی است.
مقایسه ریسک سیستمی و سیستماتیک
ریسک سیستمی را نباید با ریسک سیستماتیک اشتباه گرفت. تعریف ریسک سیستماتیک سخت‌تر است و به غیر از ریسک مالی به طیف وسیع‌تری از ریسک‌ها اشاره دارد.
ریسک‌های سیستماتیک به عوامل اقتصادی و اجتماعی‌سیاسی مانند تورم، نرخ بهره، جنگ‌ها، بلایای طبیعی و تغییرات عمده سیاست‌های دولتی مرتبط می‌شوند.
اساساً ریسک سیستماتیک به رویدادهایی مربوط می‌شود که در زمینه‌های مختلف بر یک کشور یا جامعه تأثیر می‌گذارند. این زمینه‌ها شامل صنایع کشاورزی، ساخت و ساز، معدن، تولید، امور مالی و غیره می‌شود. اگرچه ریسک سیستمی را می‌توان با ترکیب دارایی‌هایی با درجه همبستگی کم، کاهش داد، اما ریسک سیستماتیک را نمی‌توان با تنوع‌بخشی سرمایه‌گذاری کاهش داد.
سخن پایانی
وقتی صحبت از بازارهای مالی می‌شود، اجتناب از ریسک عملاً ناممکن است. بهترین کاری که یک معامله‌گر یا سرمایه‌گذار می‌تواند انجام دهد این است که این ریسک‌ها را به نحوی کاهش دهد یا کنترل کند.
از این رو درک انواع اصلی ریسک مالی گام مناسبی برای ایجاد یک راهکار موثر مدیریت ریسک است. با شناخت انواع ریسک مالی در ارزهای دیجیتال، با تسلط و آگاهی بیشتری وارد دنیای سرمایه‌گذاری می‌شویم.
اتراکس بهترین صرافی ارز دیجیتال برای ایرانیان
برای اطلاع از آخرین تغییرات قیمت ها و خرید و فروش رمزارزهای مورد نظر میتوانید به وبلاگ اتراکس مراجعه نمایید. همچنین بعد از خرید ارز دیجیتال مورد نظر میتوانید آن را در کیف پول اختصاصی این صرافی بدون پرداخت کارمزد نگهداری کنید.
اتراکس، پاسخی است به نیازهای معامله گران بازار ارز دیجیتال که با بیش از 350 ارز معتبر، سرعت و امنیت بالا، پشتیبانی حرفه ای 24 ساعته فرصتی برای کسب و کار، سرمایه‌گذاری، و تجربه‌ی معامله‌گری بهتر را در اختیار شما قرار می دهد. همین حالا به اتراکس، بهترین صرافی ارز دیجیتال ایرانی بپیوندید و در دنیای پیشرفته ارزهای دیجیتال بر سایرین برتری داشته باشید.
